Weblog Lies en Frank

Dat neerstrijken en weer opvliegen van zo'n vlucht ganzen, gaat de hele dag door. Zie het maar als een soort Schiphol waar ook de hele dag vliegtuigen opstijgen en landen. Het heeft m.i. dan ook geen enkele zin om af en toe wat ganzen er tussen uit te pikken en dan te denken dat dan zoden aan de dijk zet. Duizende ganzen zijn dan alweer in aantocht en duizende zijn inmiddels alweer opweg. Al die vluchten worden volgens vaste routes al eeuwenlang door honderden generaties vogels afgelegd. Dat collectieve geheugen knal je niet op een zaterdagmorgen even weg. Persoonlijk denk ik dat het ganzenprobleem gemaakt is door een stelletje boeren en jagers met kriebel. Als ik op een stille avond hoog in de lucht het 'gepraat' hoor van zo'n vlucht ganzen dan vervult dat mij met een onbeschrijflijk goed gevoel. Ik weet ook niet waarom... Wie zou dat nu willen missen?

Beste Lies,

Hierbij reageer ik nog even op de reacties van Gerda en Rielle. Uit beide reacties meen ik te lezen dat zij beiden geen onderscheid maken tussen de overzomerende ganzenpopulatie en de wintergasten. Het is wel belangrijk om die twee heel verschillende groepen goed te scheiden.

De overzomerende ganzen bestaan hoofdzakelijk uit verwilderde exotische ganzen en huisganzen en kruisingen tussen de verschillende soorten inclusief standpopulaties van wilde ganzen die waarschijnlijk afkomstig zijn van ontsnapte parkvogels. Deze overzomerende ganzen vormen een heel snel groeiend bestand en het eind van de groei is voorlopig nog niet in zicht.

Voor de wintergasten is Nederland een heel belangrijk gastland. Een heel belangrijk deel van de Europese populaties trekkende ganzen zoals brandgans, rotgans, kolgans, diverse soorten rietganzen en ook grauwe gans overwintert in Nederland en daarvoor geldt dus een heel ander beleid. Boeren krijgen vergoedingen voor de percelen waar deze wintergasten foerageren en er wordt niet op de wintergasten gejaagd.

Het is niet voor niets dat ganzen trekvogels zijn. De toendra's waar zij hun broeden en hun jongen grootbrengen zijn heel voedselrijk maar het groeiseizoen duurt maar een maand of vier. Gedurende acht maanden per jaar is daar dus geen voedsel en daarom verspreiden de populaties zich over een heel veel groter gebied dan het broedgebied. En tijdens de trek vormen die vogels die prachtige V-formaties. De overzomerende ganzen trekken niet of nauwelijks en laten dus juist niet die mooie formaties zien.

De natuurwaarde van de overzomerende ganzen is niet groot en waarschijnlijk hebben deze ganzen een negatief effect op de weidevogels. Zaaien van eiwitrijk gras op plaatsen waar de ganzen wel welkom - op het eerste gezicht een sympathieke actie - lijkt mij vanwege verschillende reden geen optie. De eerste is dat de landbouwpercelen dan per definitie afvallen. Boeren gaan geen gras zaaien om ganzen te voeren als dat niet betaald wordt. Blijven alleen de natuur- en recreatiegebieden over. Natuurbeheerders zitten niet te wachten op ganzen omdat eiwitrijk gras veel nutriënten vraagt en dat is in de natuurgebieden een vloek. Dan blijven alleen de recreatieterreinen over. Maar ook daar zitten de beheerders niet te wachten op de ganzen omdat ze het (zwem)water, ligweiden, e.d. te veel met uitwerpselen belasten. Er is in Zuid-Holland dus maar heel weinig ruimte voor ganzenparadijsjes. De tweede reden is dat ganzen weinig vijanden hebben en zolang de voedselsituatie het toelaat zal het bestand blijven groeien. Helaas is de voedselsituatie voorlopig nog niet nijpend. Bij de boeren staat immers precies het eiwitrijke voedsel wat de ganzen nodig hebben. De ganzendruk is echter al zo groot dat verjagen door boeren (en jagers) voor hen te arbeidsintensief en kostbaar is geworden. De ganzenstand kan dus voorlopig echt wel doorgroeien.

De conclusie is dan ook dat er in Zuid-Holland niet genoeg ruimte is voor heel grote aantallen overzomerende ganzen. Maar het bestand zal zonder bestrijding helaas nog wel heel veel groter worden en de schade/overlast dus ook. Uiteindelijk zal blijken dat het bestand alleen middels beheer gereguleerd kan worden.

Hier zie ik trouwens een paralel met de damhertenproblematiek in de Amsterdamse Waterleidingduinen. Ook daar is tot voor kort niet gejaagd waardoor het bestand tot enige duizenden dieren kon uitgroeien. Die grote populatie veroorzaakte overlast omdat de dieren buiten het gebied gingen foerageren. De politiek besloot toen om het gebied met hekken af te sluiten waarna de eerste winter al circa 300 dieren de hongerdood stierven. De vraag is wat erger is, sterven door een kogel want duurt immers maar enige minuten of het stervensproces vanwege honger wat voor grote herkauwers vele weken duurt omdat de grote predatoren ontbreken die zieke en verzwakte dieren zouden moeten opruimen.

Volgens mij moeten we in Zuid-Holland niet wachten tot de situatie nog meer uit de hand loopt. Elk jaar komen er immers ganzen bij en uiteindelijk zullen er daardoor meer vogels gedood moeten worden. Daarom pleit ik opnieuw voor een combinatie van beheer via eieren en afschot. Wie pakt dit op?

"Het is voor velen geen prettig gezicht om een grote vogel klapwiekend naar beneden te zien vallen waarna deze nog minutenlang blijft stuiptrekken. Het grote publiek ziet dat als dierenleed wat het eigenlijk niet is."

Als sluiptrekkend liggen dood te bloeden op de grond geen dierenleed is, snap ik er blijkbaar niets van

Beste Lies,

Wat fijn dat jij naar aanleiding van onze filmpjes in actie komt. Ik zou je willen vragen vooral heel goed te kijken naar het effect van jagen en vergassen (nog erger)en of dat oplossingen zijn die een blijvend karakter hebben. Dat geloven wij niet. Het enige dat helpt is structurele veranderingen bijvoorbeeld aan het landschap of aan de gewassen die verbouwd worden, omdat je dan de natuurlijke mechanismes gebruikt.Maar het lijkt of daar nauwelijks aandacht voor is en doden als enige methode wordt ingezet. Jacht helpt misschien even, maar zal telkens weer herhaalt moeten worden en vergassen ook, omdat de kolonies weer aangevuld worden door extra jongen of ganzen van elders. Zolang het luilekkerland blijft blijven de ganzen. in dit licht vind ik de inzending van Ap de Wit een hele interessante waar naar mijn idee nog niet eerder naar gekeken is. Wel naar het eieren prikken, rapen etc. maar niet om ze een economisch waarde te geven. Onderstaand is een deel van ons persbericht dat we gisteren hebben verstuurd.

Met vriendelijke groet,
Rielle van Duin
Actiegroep Stop de Ganzenmoord.

Steeds meer mensen plaatsen hun vraagtekens bij het gekozen beleid en de ontheffingen die door de provincie zijn afgegeven om de ganzen te doden. Het lijkt voor de hand te liggen dat deze vorm van schadebestrijding - zoals het afschieten netjes wordt genoemd – slechts een tijdelijk vacuüm creëert, dat als snel door andere ganzen opgevuld wordt. Ganzen doen in feite niets anders dan gebruik maken van het aanbod dat voor ze gecreëerd is middels de aanleg van mooie waterrijke natuurgebieden en naastgelegen akkers vol eiwitrijk voedsel. “Deze bijzondere dieren leven in een hecht familieverband en zijn ontzettend zorgzaam. Schitterend om te zien. Tegelijkertijd maakt provincie Zuid-Holland het mogelijk dat paartjes en hele families uit elkaar worden geschoten. Een verdrietige situatie”, aldus van Duin.

De actiegroep 'Stop de ganzenmoord' ziet net als de Faunabescherming en de Dierenbescherming meer in het inzetten van duurzame oplossingen, waar dit nodig is. Bijvoorbeeld door de leefomgeving aan te passen in gebieden waar daadwerkelijk sprake is van onacceptabele overlast. Als gebieden minder geschikt gemaakt worden om te nestelen, kuikens groot te brengen, te eten en te overnachten, zullen de ganzen naar ganzenparadijsjes trekken waar ze wel welkom zijn. Incidentele overlast is met de inzet van laserapparatuur of andere innovatieve, diervriendelijke maatregelen tegen te gaan. Dit alles vergt een andere aanpak en inspanning van de natuur- en landschapsbeheerders, de boeren, de overheid én de WBE's.

“Laat iedereen zich vooral blijven realiseren dat Nederland gastland is van de ganzenpopulaties en dat deze populaties een waardevol natuurfenomeen zijn. De sierlijke V-vormen waarin de ganzen vliegen zijn prachtig om te zien. Waar mogelijk moeten we deze natuurschat juist benutten en ons realiseren hoe waardevol dit is”.

We moeten trots zijn op onze ganzenpopulatie! Opjagen, zodat ze naar een stuk land gaan waar ze wel mogen grazen is m.i. de beste oplossing. Daar moet dan geen ruig gras staan (zoals in natuurgebieden), maar ook lekker (Engels?) gras (net als bij de boeren), dan gaan ze er graag naar toe. Wij vinden dat we veel ganzen hebben, maar wereldwijd zijn er niet te veel. Toevallig zijn er veel in Nederland, wij maken gewoon het lekkerste gras en je kunt het de ganzen niet kwalijk nemen dat ze daarvoor hier komen en vaak blijven!

Dag Lies,

Jan snapt er werkelijk helemaal niets van. Het is inderdaad zo dat watervogels - en ook kippen - minutenlang stuiptrekken nadat ze zeker direct dood zijn. Ik kan dat weten want ik kweek mijn eigen kippen voor de eieren en voor de slacht. Die kippen (en hanen) lopen hun hele leven op een weide en eten natuurlijk voedsel en granen. Na een maximaal kipvriendelijk leven gaan ze in de pan. Ook dat doden doe ik zo diervriendelijk als maar mogelijk is. Ik geef de kippen eerst een klap met de achterkant van de bijl op de kop om ze te verdoven en daarna hak ik de kop direct af. Ze zijn dus echt direct dood maar spartelen nog minutenlang.

Jan Modaal is bij deze van harte uitgenodigd om zelf te komen vaststellen dat een stuiptrekkende vogel dus echt geen dierenleed is.

Hier toont Holland zich op zijn allersmalst. De overzomerende ganzen - want daar hebben we het over - zijn verwilderde huisganzen, grauwe ganzen die niet meer trekken en exotische ganzen zoals canadaganzen en nijlganzen. Die ganzen veroorzaken schade en overlast, bedreigen belangrijke natuurwaarden en natuurgebieden. Zonder ingrijpen zal dit ganzenbestand nog jaren exponentieel blijven groeien. De jagers bestrijden dus een groot maatschappelijk probleem dat door politiek falen is ontstaan maar de ganzenjacht roept ook weer grote maatschappelijke weerstand tegen de jacht op. De jagers zitten dus tussen de wal en het schip. Aan de ene kant het grote publiek die deze jacht afkeuren en aan de andere kant de boeren en natuurbeheerders die eisen dat ze zoveel mogelijk ganzen afschieten.

Het ganzenbestand is zo groot omdat we geen maatregelen hebben getroffen toen het er nog maar weinig waren. Nu moet je ongelooflijk veel dieren doden om effect te bereiken en elk jaar dat ermee wordt gewacht betekent nog meer dieren doden om enig effect te kunnen bereiken. Elke dodingsmethode geeft onvermijdelijk dierenleed en stuit op veel maatschappelijke weerstand. Zuid-Holland is klein en dichtbevolkt waardoor het onmogelijk is om ganzen te schieten zonder dat recreanten of voorbijgangers daarmee worden geconfronteerd. Het is voor velen geen prettig gezicht om een grote vogel klapwiekend naar beneden te zien vallen waarna deze nog minutenlang blijft stuiptrekken. Het grote publiek ziet dat als dierenleed wat het eigenlijk niet is.

De meest diervriendelijke methode is beheer via de eieren. Schudden, prikken, besproeien of rapen. Deze methoden zijn echter allemaal arbeidsintensief en dus kostbaar. Je moet er ook heel lang mee doorgaan. Omdat de ganzenstand heel snel groeide is de gemiddelde leeftijd in het bestand heel laag. Er zijn dus heel veel jonge ganzen die de komende 20 tot 30 jaar elk jaar eieren zullen blijven leggen. Schudden, prikken en besproeien genereren voor de personen die het uitvoeren geen opbrengst. Omdat ganzen veelal in recreatie- en natuurgebieden broeden zouden de beheerders voor die kosten moeten opdraaien. Maar als de eieren voor consumptie geraapt zouden mogen worden wordt dat anders. Tot de pasen is er nu al een goede markt voor ganzeneieren en worden er goede prijzen voor betaald. Maar als deze eieren wat meer op de markt (streekproduct) komen verwacht ik dat er ook na pasen wel goed voor betaald zal gaan worden.

Beheer door combinatie van eieren rapen/schudden e.d. en bejagen van volwassen ganzen zal sneller effect op het bestand hebben dan alleen afschot of alleen eibeheer. Dit leidt tot vermindering van het afschot, minder dierenleed, minder schade en een minder grote aanslag op natuurwaarden. Maar voor de jagers is het ook een oplossing voor de spagaat waarin ze nu verkeren. Wellicht is dit idee dus via de Wild Beheer Eenheden en natuurorganisaties verder uit te werken. Je zou dus eens moeten nadenken/oproepen over vrijgeven van het rapen van ganzeneieren. Dan krijg je vrijwilligers (vogelaars, mensen uit de jachtwereld, natuurliefhebbers, etc) die het - eventueel middels een vergunningensysteem - voor de opbrengst kunnen doen. Dan is het dus niet kostbaar. Wellicht zullen de natuurbeheerders gaan roepen dat hun natuur dan teveel wordt verstoord maar die verstoring is m.i. kleiner dan de verstoring die een heel grote ganzenpopulatie teweegbrengt. Reken wel op het tegenargument dat ganzen opnieuw gaan leggen als je hun eieren raapt. Dat is waar maar een grotere productie dient de economie zolang je de eieren goed als natuurproduct kunt afzetten. Hoe meer eieren hoe groter de opbrengst.

Ik hoop dat deze reactie een discussie zal oproepen die uiteindelijk tot betere natuurwaarden, minder dierenleed, minder maatschappelijke onrust en bovenal minder overzomerende ganzen zal gaan leiden.